ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ-ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ

 ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

-ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (800.000-200.000 π.Χ.):

Ο Ηomo Erectus κάνει την εμφάνισή του στην Ευρώπη, ως κυνηγός μεγάλων θηλαστικών και καρποσυλλέκτης. Παρ' όλο που η Πελοπόννησος (και όλη η Ελλαδική χερσόνησος) έχει πολύ πλούσια πανίδα και χλωρίδα, δεν έχουν βρεθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από εκείνη την εποχή. Στην κοιλάδα της Μεγαλόπολης όμως βρέθηκαν πάρα πολλά απολιθωμένα οστά θηλαστικών, που κυνηγούσε ο παλαιολιθικός άνθρωπος, δηλαδή ελεφάντων (Palaeoloxodon antiquus), ρινόκερων (Diserorhinus Merckii), ιπποποτάμων, μαμούθ και άλλων ζώων. Τώρα που η έρευνα της παλαιολιθικής εποχής ξεκινά να κάνει σημαντικά βήματα και στην Ελλάδα, είναι σχεδόν βέβαιον ότι θα βρεθούν και ανθρώπινα ίχνη αυτής της περιόδου.

-ΜΕΣΗ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (200.000-35.000 π.Χ.):

Χωρίς να αποσυρθεί ο Ηomo Erectus, εμφανίζονται παράλληλα ο Ηomo Sapiens και ένας συγγενής του, ο Neanderthal. Τα εργαλεία τους είναι χονδροκομμένοι χειροπέλεκεις (μικρά τσεκούρια που χωρούν στην παλάμη), μαχαιράκια και αιχμές. Για πρώτη φορά θάβουν τους νεκρούς σε τάφους, και μάλιστα μαζί με κτερίσματα (εργαλεία, κέρατα ή και λουλούδια, όπως υποδηλώνει η γύρη που βρέθηκε σε πολλές ταφές). Παλαιολιθικές θέσεις των τελευταίων χρόνων αυτής της εποχής στην Πελοπόννησο έχουν εντοπισθεί στο σπήλαιο Απήδημα της Μάνης, στην θέση Κοκκινόβραχος νοτίως του Ναυπλίου, στο σπήλαιο Φράγθι της Αργολίδος και κοντά στο παραλιακό χωριό Ελαία της Λακωνίας.

-ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (35.000-8.000 π.Χ.):

Κάνει την εμφάνισή του ο Ηomo Sapiens Sapiens, ο σύγχρονος άνθρωπος. Ζει σε μικρές ομάδες κοντά στις εισόδους των σπηλαίων, τις οποίες διαμορφώνει έτσι ώστε να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες του και μερικές φορές τις διακοσμεί με τοιχογραφίες. Κατασκευάζει πολύ καλύτερα εργαλεία από πέτρα (λεπίδες, ξύστρα, γλυφίδες) αλλά και από οστά , χαυλιόδοντες και κέρατα (αιχμές, καρφίτσες και χάντρες). Κάποια από τα κατασκευάσματά του δεν μοιάζουν να είναι εργαλεία. Ίσως πρόκειται για κοσμήματα που μπορεί να έχουν σχέση με κάποιας μορφής λατρεία. Παλαιολιθικές θέσεις αυτής της εποχής έχουν εντοπισθεί στο σπήλαιο Φράγχθι, στο σπήλαιο Κεφαλάρι και στο σπήλαιο Καραθώνα, όλα στην Αργολίδα.

-ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (8.000-7.000 π.Χ.):

Οι πρόγονοι του ανθρώπου για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια κυνηγούσαν κοπιαστικά τα άγρια ζώα που αποτελούσαν το κυρίως γεύμα τους. Όμως ο άνθρωπος της μεσολιθικής εποχής έχει μια σπουδαία έμπνευση: αντί να κυνηγά τα άγρια ζώα, τα αιχμαλωτίζει από μικρά, τα εκτρέφει και προσπαθεί να τα εξημερώσει. Επίσης, αντί να αναζητά τους καρπούς της γης στα μέρη που φυτρώνουν, αρχίζει δειλά δειλά να τους καλλιεργεί στα μέρη που τον βολεύουν, κοντά στην κατοικία του. Έτσι γεννιέται η γεωργία και η κτηνοτροφία και συντελείται η μεγαλύτερη πολιτιστική επανάσταση στην ιστορία του ανθρώπου. Στο σπήλαιο Φράγχθι της Αργολίδος εντοπίσθηκε μια σημαντικότατη μεσολιθική θέση που επιβεβαίωσε την ύπαρξη της μεσολιθικής εποχής στην ανατολική Μεσόγειο.

-ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (7.000-5.000 π.Χ.):

Ύστερα από μάλλον αποτυχημένες προσπάθειες με δύστροπα άγρια ζώα, οι άνθρωποι κατάφεραν να εξημερώσουν κοπάδια κυρίως κατσικιών και προβάτων, αλλά και λίγων βοδιών και χοίρων. Τα φυτά που επέλεξαν να καλλιεργήσουν ήταν κυρίως το σιτάρι, το κριθάρι, τα μπιζέλια και οι φακές. Στα σπήλαια αρχίζουν να αισθάνονται στριμωχτά και άβολα. Χωρίς να τις εγκαταλείψουν εντελώς, αρχίζουν να κατασκευάζουν και σπίτια κοντά στα χωράφια τους, με υλικά που μπορούν να επεξεργασθούν εύκολα (ξύλα, καλάμια, κλαδιά και δέρματα). Τα εργαλεία τους είναι πάντα λίθινα, αλλά πολύ καλοφτιαγμένα και λειασμένα. Τώρα που η τροφή δεν είναι δύσκολη υπόθεση σε σχέση με την παλαιολιθική εποχή, ο πληθυσμός τους αυξάνεται ραγδαία. Υπάρχει όμως άφθονος χώρος για όλους. Οικισμοί αυτής της περιόδου στην Πελοπόννησο εντοπίσθηκαν στην Κόρινθο (κάτω από τον αρχα'ι'κό ναό του Απόλλωνος), στην Νεμέα, στην Φλούντα, στην Λέρνα, στα Αγιωργίτικα (8 χλμ ανατολικά της Τρίπολης), στην Ασέα (15 χλμ νοτιοδυτικά της Τρίπολης), στο Κουφόβουνο (λόφος 2 χλμ νοτιοδυτικά της Σπάρτης).

περ. 6.500 π.Χ.: Άργιλο είχαν, νερό είχαν, φωτιά είχαν, κάποια στιγμή σκέφτηκαν να τα συνδυάσουν όλα αυτά και έτσι άρχισαν να κατασκευάζουν πήλινα σκεύη, αγγεία κ.λπ. που βελτίωσαν σημαντικά την ζωή τους.

-ΜΕΣΗ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (5.000-4.000 π.Χ.):

Τώρα που εξασφάλισαν την τροφή τους οι οι πρωτόγονοι γεωργοί και κτηνοτρόφοι άρχισαν να αυξάνονται και να πληθύνονται. Τα πλίνθινα σπίτια τους είναι σφιχταγκαλιασμένα και στα στενά δρομάκια τρέχουν και παίζουν μικρά παιδάκια χωρίς να ανησυχούν για αυτά οι μαμάδες τους, αφού οι περισσότεροι οικισμοί αποκτούν μικρούς οχυρωματικούς περιβόλους. Ξυπνά και η καλλιτεχνική φύση τους και αρχίζουν να διακοσμούν τα πήλινα σκεύη τους με ωραία κοκκινόχρωμα γραμμικά σχέδια σε λευκό ή μπεζ φόντο. Οικισμοί αυτής της περιόδου στην Πελοπόννησο εντοπίσθηκαν στις θέσεις των οικισμών της προηγούμενης περιόδου και ακόμη στην Πρόσυμνα της Αργολίδος.

-ΝΕΟΤΕΡΗ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ (4.000-2.800 π.Χ.):

Στην αρχή αυτής της περιόδου φαίνεται πως έφθασαν στον Ελλαδικό χώρο νέοι πληθυσμοί από την περιοχή του Δούναβη ή ίσως από την Μικρά Ασία. Μάλλον ήταν ιδιαίτερα βίαιοι, γιατί συγκρούσθηκαν με τους γηγενείς και κατέστρεψαν πολλούς οικισμούς. Κάπως "σκοτεινή" είναι και η τέχνη τους: η διακόσμηση των πήλινων σκευών γίνεται με μαύρο θαμπό χρώμα σε ανοιχτόχρωμο φόντο, και όχι μόνον με γραμμικά μοτίβα αλλά και με καμπύλες. Ο άρχοντας αυτή την εποχή ζει πραγματικά αρχοντικά: κατοικεί σε επίμηκες μεγαροειδές κτίσμα με μικρό προθάλαμο (πρόδρομο), ευρύχωρη κεντρική αίθουσα όπου βρισκόταν και η εστία του σπιτιού, και μια μικρή βοηθητική αίθουσα, ίσως αποθήκη, στο πίσω μέρος (οπισθόδομος). Για να έχει το κεφάλι του ήσυχο έχτισε το "μέγαρο" στο κέντρο του οικισμού, με αλλεπάλληλες σειρές τειχών να το προστατεύουν.