| Πόλοι Εξουσίας στον Εμφύλιο του 1823 |  |
Με την έναρξη κιόλας της επαναστατικής διαδικασίας συγκροτούνται τέσσερις ευδιάκριτοι πόλοι εξουσίας:
1ον) Οι προύχοντες της Πελοποννήσου (π.χ. Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Δεληγιανναίοι, Ζαΐμης, Λόντος, κ.λπ.). Πρόκειται για τους φορείς της παραδοσιακής κοινοτικής εξουσίας οι οποίοι ταυτίζουν την αναπαραγωγή του κοινωνικού τους ρόλου με τα συμφέροντα της πατρίδας στη νέα τάξη πραγμάτων που τείνει να διαμορφωθεί. Μένουν προσηλωμένοι στο παραδοσιακό σύστημα εξουσίας και επικαλούνται ως βασικό επιχείρημα έναντι των “ετεροχθόνων” πολιτικών τον αυτοχθονισμό τους, την εντοπιότητα και το κύρος της κοινωνικής τους ομάδας.
2ον) Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο Ιωάννης Κωλέττης και οι Υδραίοι (οικογένεια Κουντουριώτη). Πρόκειται για έναν πόλο εξουσίας που διαμορφώνεται από την πολιτική συμμαχία και τα κοινά συμφέροντα των “ετεροχθόνων” δυτικόστροφων πολιτικών και των φορέων της εγχώριας “νεαρής αστικής τάξης” των νησιών.Όσοι εντάσσονται σε αυτή την πολιτική ομάδα επιδιώκουν τη δημιουργία συγκεντρωτικού διοικητικού μηχανισμού, την εισαγωγή φιλελεύθερων πολιτικών θεσμών, τη δημιουργία κράτους δικαίου, τη διάκριση κράτους - Εκκλησίας, τη δημιουργία τακτικού στρατού και τη συγκρότηση σύγχρονου και δημοκρατικού εκπαιδευτικού συστήματος. Στρέφονται εναντίον των προκρίτων και των οπλαρχηγών της Πελοποννήσου -κυρίως - θέλοντας να δημιουργήσουν ένα νέο τύπο πολιτικής κυριαρχίας.
3ον) Οι Πελοποννήσιοι οπλαρχηγοί. Η ηγετική φυσιογνωμία του τρίτου αυτού πόλου εξουσίας είναι αναμφισβήτητα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου επιδιώκουν τον βαθμιαίο προσπορισμό εξουσίας ώστε να αναδειχθούν σε κυρίαρχη δύναμη. Αν και τοποθετούνται στο πλευρό των Πελοποννησίων προκρίτων λόγω των κοινών συμφερόντων τους και της παραδοσιακής τους εξάρτησης από αυτούς, ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. παράδοση Ναυπλίου) δίνουν την εντύπωση ότι υπακούουν στις εντολές των οργάνων της συντεταγμένης πολιτείας, τα οποία προέκυψαν από τις δύο πρώτες Εθνοσυνελεύσεις, της Επιδαύρου (1822) και του 'Αστρους (1823).
4ον) Οι Φιλικοί. Πρόκειται για ένα περιορισμένο πόλο εξουσίας με δύο ηγετικές φυσιογνωμίες, τον Δημήτριο Υψηλάντη και το Γρηγόριο Δικαίο (Παπαφλέσσα). Με αυτούς συντάσσεται και ο οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας Οδυσσέας Ανδρούτσος. Ο τέταρτος αυτός πόλος εξουσίας επιδιώκει τη ριζοσπαστικοποίηση της επανάστασης και την πλήρη ρήξη με το παραδοσιακό σύστημα εξουσίας, που εξέφραζαν οι πρόκριτοι
Τα γεγονόταΣτις πρώτες φάσεις της Επανάστασης ο Κολοκοτρώνης και οι Πελοποννήσιοι προύχοντες συσπειρώνονται γύρω από την Πελοποννησιακή Γερουσία και αντιμάχονται την ιδέα της δημιουργίας συγκεντρωτικών κρατικών δομών δυτικού τύπου, την οποία εισηγείται ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
Μετά την Εθνοσυνέλευση του Αστρους (1823), οι οπαδοί της ιδέας της δημιουργίας συγκεντρωτικού κρατικού μηχανισμού ενισχύουν τη θέση τους περιορίζοντας, ταυτόχρονα,τη δύναμη όσων επιμένουν στη διατήρηση της ύπαρξης τοπικών κέντρων εξουσίας. Όμως, μετά την ένταξη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στο νέο κυβερνητικό σχηματισμό από τη θέση του αντιπροέδρου του Εκτελεστικού, η πολιτική σύγκρουση μεταξύ κεντρικής διοίκησης και τοπικών φορέων εξουσίας μετατρέπεται σε αντιπαράθεση μεταξύ των φορέων της εκτελεστικής και αυτών της νομοθετικής εξουσίας.
Γύρω από τους φορείς της εκτελεστικής εξουσίας - τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη - συσπειρώνονται - πλην ελαχίστων εξαιρέσεων και συγκεκριμένα των προκρίτων του Αιγίου Ανδρέα Λόντου και των Καλαβρύτων Ανδρέα Ζαΐμη, που τάσσονται αλληλέγγυοι με τον Μαυροκορδάτο-οι προύχοντες της Πελοποννήσου και οι τοπικοί στρατιωτικοί ηγέτες.
Αντίθετα, γύρω από τους φορείς της νομοθετικής εξουσίας, του Βουλευτικού δηλαδή, συσπειρώνονται οι “ετερόχθονες” πολιτικοί, οι εκπρόσωποι των νησιών, οι οπλαρχηγοί της Στερεάς (π.χ. Γκούρας, Καραϊσκάκης, Μακρυγιάννης), καθώς και οι Σουλιώτες οπλαρχηγοί (Κίτσος Τζαβέλας).
Η ρήξη των σχέσεων μεταξύ Εκτελεστικού και Βουλευτικού οδήγησε τελικά στον Εμφύλιο Πόλεμο του 1824. Τον Νοέμβριο του 1824 Ρουμελιώτες και Σουλιώτες οπλαρχηγοί (με προεξάρχοντα τον Γκούρα) εισέβαλαν στην Πελοπόννησο για να καταστείλουν την εξέγερση των εντόπιων προκρίτων και οπλαρχηγών, με τους οποίους είχαν συμπαραταχθεί πλέον και οι Ζαΐμης και Λόντος, και να εδραιώσουν με τη βία την κεντρική εξουσία που αμφισβητούνταν.
Η στρατιωτική σύγκρουση κατέληξε στην ήττα των Πελοποννησίων και στη φυλάκιση των ηγετών τους, οι οποίοι, ωστόσο, στη συνέχεια αμνηστεύτηκαν σε μια προσπάθεια υπέρβασης των αντιπαραθέσεων, εμπέδωσης του εθνικού φρονήματος και συγκρότησης μιας νέας εθνικής - και όχι τοπικής πλέον -συλλογικότητας, αφού όμως προηγουμένως είχαν διαμορφωθεί νέοι συσχετισμοί πολιτικής δύναμης.
Ο μόνος που πλήρωσε με τη ζωή του την εμφύλια διαμάχη ήταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο οποίος δολοφονήθηκε στην Ακρόπολη, αν και δεν είχε συμμετοχή στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν
Σημείωση: Από τις σελίδες της Βουλής
1ον) Οι προύχοντες της Πελοποννήσου (π.χ. Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Δεληγιανναίοι, Ζαΐμης, Λόντος, κ.λπ.). Πρόκειται για τους φορείς της παραδοσιακής κοινοτικής εξουσίας οι οποίοι ταυτίζουν την αναπαραγωγή του κοινωνικού τους ρόλου με τα συμφέροντα της πατρίδας στη νέα τάξη πραγμάτων που τείνει να διαμορφωθεί. Μένουν προσηλωμένοι στο παραδοσιακό σύστημα εξουσίας και επικαλούνται ως βασικό επιχείρημα έναντι των “ετεροχθόνων” πολιτικών τον αυτοχθονισμό τους, την εντοπιότητα και το κύρος της κοινωνικής τους ομάδας.
2ον) Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο Ιωάννης Κωλέττης και οι Υδραίοι (οικογένεια Κουντουριώτη). Πρόκειται για έναν πόλο εξουσίας που διαμορφώνεται από την πολιτική συμμαχία και τα κοινά συμφέροντα των “ετεροχθόνων” δυτικόστροφων πολιτικών και των φορέων της εγχώριας “νεαρής αστικής τάξης” των νησιών.Όσοι εντάσσονται σε αυτή την πολιτική ομάδα επιδιώκουν τη δημιουργία συγκεντρωτικού διοικητικού μηχανισμού, την εισαγωγή φιλελεύθερων πολιτικών θεσμών, τη δημιουργία κράτους δικαίου, τη διάκριση κράτους - Εκκλησίας, τη δημιουργία τακτικού στρατού και τη συγκρότηση σύγχρονου και δημοκρατικού εκπαιδευτικού συστήματος. Στρέφονται εναντίον των προκρίτων και των οπλαρχηγών της Πελοποννήσου -κυρίως - θέλοντας να δημιουργήσουν ένα νέο τύπο πολιτικής κυριαρχίας.
3ον) Οι Πελοποννήσιοι οπλαρχηγοί. Η ηγετική φυσιογνωμία του τρίτου αυτού πόλου εξουσίας είναι αναμφισβήτητα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου επιδιώκουν τον βαθμιαίο προσπορισμό εξουσίας ώστε να αναδειχθούν σε κυρίαρχη δύναμη. Αν και τοποθετούνται στο πλευρό των Πελοποννησίων προκρίτων λόγω των κοινών συμφερόντων τους και της παραδοσιακής τους εξάρτησης από αυτούς, ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. παράδοση Ναυπλίου) δίνουν την εντύπωση ότι υπακούουν στις εντολές των οργάνων της συντεταγμένης πολιτείας, τα οποία προέκυψαν από τις δύο πρώτες Εθνοσυνελεύσεις, της Επιδαύρου (1822) και του 'Αστρους (1823).
4ον) Οι Φιλικοί. Πρόκειται για ένα περιορισμένο πόλο εξουσίας με δύο ηγετικές φυσιογνωμίες, τον Δημήτριο Υψηλάντη και το Γρηγόριο Δικαίο (Παπαφλέσσα). Με αυτούς συντάσσεται και ο οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας Οδυσσέας Ανδρούτσος. Ο τέταρτος αυτός πόλος εξουσίας επιδιώκει τη ριζοσπαστικοποίηση της επανάστασης και την πλήρη ρήξη με το παραδοσιακό σύστημα εξουσίας, που εξέφραζαν οι πρόκριτοι
Τα γεγονόταΣτις πρώτες φάσεις της Επανάστασης ο Κολοκοτρώνης και οι Πελοποννήσιοι προύχοντες συσπειρώνονται γύρω από την Πελοποννησιακή Γερουσία και αντιμάχονται την ιδέα της δημιουργίας συγκεντρωτικών κρατικών δομών δυτικού τύπου, την οποία εισηγείται ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
Μετά την Εθνοσυνέλευση του Αστρους (1823), οι οπαδοί της ιδέας της δημιουργίας συγκεντρωτικού κρατικού μηχανισμού ενισχύουν τη θέση τους περιορίζοντας, ταυτόχρονα,τη δύναμη όσων επιμένουν στη διατήρηση της ύπαρξης τοπικών κέντρων εξουσίας. Όμως, μετά την ένταξη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στο νέο κυβερνητικό σχηματισμό από τη θέση του αντιπροέδρου του Εκτελεστικού, η πολιτική σύγκρουση μεταξύ κεντρικής διοίκησης και τοπικών φορέων εξουσίας μετατρέπεται σε αντιπαράθεση μεταξύ των φορέων της εκτελεστικής και αυτών της νομοθετικής εξουσίας.
Γύρω από τους φορείς της εκτελεστικής εξουσίας - τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη - συσπειρώνονται - πλην ελαχίστων εξαιρέσεων και συγκεκριμένα των προκρίτων του Αιγίου Ανδρέα Λόντου και των Καλαβρύτων Ανδρέα Ζαΐμη, που τάσσονται αλληλέγγυοι με τον Μαυροκορδάτο-οι προύχοντες της Πελοποννήσου και οι τοπικοί στρατιωτικοί ηγέτες.
Αντίθετα, γύρω από τους φορείς της νομοθετικής εξουσίας, του Βουλευτικού δηλαδή, συσπειρώνονται οι “ετερόχθονες” πολιτικοί, οι εκπρόσωποι των νησιών, οι οπλαρχηγοί της Στερεάς (π.χ. Γκούρας, Καραϊσκάκης, Μακρυγιάννης), καθώς και οι Σουλιώτες οπλαρχηγοί (Κίτσος Τζαβέλας).
Η ρήξη των σχέσεων μεταξύ Εκτελεστικού και Βουλευτικού οδήγησε τελικά στον Εμφύλιο Πόλεμο του 1824. Τον Νοέμβριο του 1824 Ρουμελιώτες και Σουλιώτες οπλαρχηγοί (με προεξάρχοντα τον Γκούρα) εισέβαλαν στην Πελοπόννησο για να καταστείλουν την εξέγερση των εντόπιων προκρίτων και οπλαρχηγών, με τους οποίους είχαν συμπαραταχθεί πλέον και οι Ζαΐμης και Λόντος, και να εδραιώσουν με τη βία την κεντρική εξουσία που αμφισβητούνταν.
Η στρατιωτική σύγκρουση κατέληξε στην ήττα των Πελοποννησίων και στη φυλάκιση των ηγετών τους, οι οποίοι, ωστόσο, στη συνέχεια αμνηστεύτηκαν σε μια προσπάθεια υπέρβασης των αντιπαραθέσεων, εμπέδωσης του εθνικού φρονήματος και συγκρότησης μιας νέας εθνικής - και όχι τοπικής πλέον -συλλογικότητας, αφού όμως προηγουμένως είχαν διαμορφωθεί νέοι συσχετισμοί πολιτικής δύναμης.
Ο μόνος που πλήρωσε με τη ζωή του την εμφύλια διαμάχη ήταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο οποίος δολοφονήθηκε στην Ακρόπολη, αν και δεν είχε συμμετοχή στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν
Σημείωση: Από τις σελίδες της Βουλής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου